Λεόντιος

I

Όνομα διαφόρων ιστορικών προσώπων της βυζαντινής εποχής.

1. Αθηναίος φιλόσοφος (4ος αι.). Ήταν εθνικός στο θρήσκευμα και ασκούσε το επάγγελμα του δασκάλου παραδίδοντας μαθήματα φιλοσοφίας και ρητορικής. Από την εργασία αυτή απέκτησε μεγάλη περιουσία, την οποία κληροδότησε στους δύο γιους του, αποκλείοντας την όμορφη και καλλιεργημένη κόρη του Αθηναΐδα, η οποία εγκατέλειψε δυσαρεστημένη το πατρικό της σπίτι και πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου παντρεύτηκε τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β’, παίρνοντας το χριστιανικό όνομα Ευδοκία (βλ. λ. Αθηναΐς).

2. Σύριος στρατηγός και σφετεριστής του βυζαντινού θρόνου (; – 488 μ.Χ.). Ήταν έμπειρος και ικανός στρατιωτικός και τιμήθηκε από τον αυτοκράτορα Ζήνωνα (474-475, 476-491) με το αξίωμα του πατρίκιου, επειδή τον είχε βοηθήσει σημαντικά για την άνοδό του στον θρόνο (474). Αργότερα ακολούθησε τον στρατηγό Ίλλο στην Ασία και συμμετείχε στην εξέγερσή του εναντίον του αυτοκράτορα. Το 484 ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας από τους στασιαστές και στέφθηκε στον ναό του Αγίου Πέτρου, κοντά στην Ταρσό, από τον πατριάρχη Αντιοχείας. Εγκαταστάθηκε στην Αντιόχεια και διόρισε μάγιστρο τον Αθηναίο φιλόσοφο Παμπρέπιο και αρχιστράτηγο τον Ίλλο. Ο τελευταίος κατόρθωσε να συγκεντρώσει ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις και να αντιμετωπίσει, αποτελεσματικά στην αρχή, τα στρατεύματα του αυτοκράτορα Ζήνωνα υπό τον στρατηγό Ιωάννη, αλλά τελικά νικήθηκε. Μετά την ήττα του Ίλλου, ο Λ. κατέφυγε στο οχυρό φρούριο Παπύριο όπου αιχμαλωτίστηκε το 488 ύστερα από τετραετή πολιορκία. Αποκεφαλίστηκε με διαταγή του Ζήνωνα.

3. Νομικός (6ος αι.). Ήταν μέλος της δωδεκαμελούς επιτροπής την οποία συγκρότησε ο Τριβωνιανός με εντολή του Ιουστινιανού Α’ (527-566), με σκοπό τη σύνταξη κώδικα των αυτοκρατορικών διατάξεων. Το έργο αποτέλεσε την πρώτη μορφή του Ιουστινιάνειου Κώδικα και ονομάστηκε Codex Vetus.

4. Αξιωματούχος της εποχής του Ιουστινιανού Α’ (527-566). Το 553 στάλθηκε από τον αυτοκράτορα προς τον ηγεμόνα των Φράγκων Θευδέβαλδο για να του προτείνει συμμαχία με το Βυζάντιο, με τον όρο όμως να εγκαταλείψουν οι Φράγκοι τις ιταλικές επαρχίες. Η αποστολή εκείνη του Λ. δεν τελεσφόρησε, γιατί ο Θευδέβαλδος απέρριψε τους όρους των Βυζαντινών.

5. Λ. ο Βυζάντιος (6ος αι.). Βυζαντινός θεολόγος. Βλ. λ. Λεόντιος ο Βυζάντιος.

6. Λ. ο Σχολαστικός (6ος αι.). Βυζαντινός νομομαθής. Βλ. λ. Λεόντιος ο Σχολαστικός.

7. Στρατηγός στα χρόνια του αυτοκράτορα Φωκά (602-610). Το 603 στάλθηκε εναντίον του στασιαστή στρατηγού της Μεσοποταμίας Ναρσή, ο οποίος κατόρθωσε να τον νικήσει με τη βοήθεια του Πέρση βασιλιά Χοσρόη.

8. Ταμίας των ανακτόρων στα χρόνια του αυτοκράτορα Φωκά (602-610). Μετά την εκθρόνιση και τη δολοφονία του αυτοκράτορα, συνελήφθη από το οργισμένο πλήθος, το οποίο τον κατακρεούργησε.

9. Έπαρχος της Κωνσταντινούπολης (; – 616; μ.Χ.). Έδρασε την εποχή του αυτοκράτορα Ηράκλειου (610-641). Ήταν επικεφαλής της αποστολής που στάλθηκε στον Πέρση βασιλιά Χοσρόη το 616 για να του προτείνει ειρήνη. Εκείνος όμως διέταξε να κλείσουν στη φυλακή τους πρεσβευτές, όπου και πέθανε ο Λ., ύστερα από σύντομο χρονικό διάστημα.

II

(; – 705 μ.Χ.). Αυτοκράτορας του Βυζαντίου (695-698). Ήταν στρατηγός την περίοδο της βασιλείας του Ιουστινιανού Β’ (685-695) και πολέμησε στην Αρμενία και στη Μικρά Ασία εναντίον των Αράβων. Όταν απέκτησε το αξίωμα του στρατηγού της Ελλάδας, ήρθε σε συνεννόηση με άλλους άρχοντες και με τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Καλλίνικο και στασίασε εναντίον του Ιουστινιανού Β’, τον οποίο καθαίρεσε και εξόρισε στη Χερσώνα της Κριμαίας. Αφού στέφθηκε ο ίδιος αυτοκράτορας από τον πατριάρχη Καλλίνικο, εξακολούθησε τις πολεμικές επιχειρήσεις του εναντίον των Αράβων στη βόρεια Αφρική και κατάφερε να ανακαταλάβει την Καρχηδόνα (697). Κατά την επιστροφή όμως του στρατεύματος από την εκστρατεία, ο στόλος στασίασε εναντίον του Λ. και ανακήρυξε αυτοκράτορα τον δρουγγάριο των Κιβυρραιωτών Τιβέριο (698-705), ο οποίος συνέλαβε τον Λ. και αφού τον τιμώρησε με την ποινή της ρινοτομίας τον έκλεισε στη Μονή του Δελμάτη. Όταν ο Ιουστινιανός Β’ ανέβηκε και πάλι στον βυζαντινό θρόνο (705-711), διέταξε να συλλάβουν τον Λ. και, αφού τον διαπόμπευσαν, τον αποκεφάλισαν.

III

(Αντώνιος Λεοντίου, Λεμεσός 1896 – Λευκωσία 1947). Αρχιεπίσκοπος και εθνάρχης Κύπρου (1947). Μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο της Λεμεσού αποσύρθηκε στο Άγιον Όρος, όπου έζησε για ένα διάστημα ως μοναχός. Στη συνέχεια χειροτονήθηκε διάκονος (1919) από τον μητροπολίτη Κιτίου και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου σπούδασε θεολογία ως υπότροφος αυτής της μητρόπολης. Έπειτα συνέχισε τις σπουδές του στην Αμερική, όπου παρακολούθησε μαθήματα θεολογίας στο Θεολογικό Σεμινάριο της Νέας Υόρκης και φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο Κολούμπια. Αφού επέστρεψε από το Λονδίνο, όπου είχε αντιπροσωπεύσει την Εκκλησία της Κύπρου στο εκκλησιαστικό συνέδριο του Λάμπεθ, χειροτονήθηκε μητροπολίτης Πάφου (1929).

Μετά την εξορία των δύο άλλων μητροπολιτών της Κύπρου (Κιτίου Νικόδημου και Κυρηνείας Μακάριου) και τον θάνατο του αρχιεπίσκοπου Κύπρου Κύριλλου Γ’ (1933), ο Λ. απέμεινε ο μόνος εκκλησιαστικός και εθνικός ηγέτης του νησιού, ως τοποτηρητής του αρχιεπισκοπικού θρόνου, ο οποίος χήρευσε επί 14 χρόνια (1933-47). Μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο εξελέγη αρχιεπίσκοπος Κύπρου (1947), αλλά παρέμεινε στον θρόνο μόνο 36 μέρες, καθώς πέθανε ξαφνικά.

Ο Λ. αγωνίστηκε για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, είχε μάλιστα απορρίψει με το διάγγελμα της 12ης Ιουλίου 1947 τις προτάσεις σχετικά με την παροχή φιλελεύθερου συντάγματος στην Κύπρο.

Δημοσίευσε πολλά άρθρα σε εκκλησιαστικά περιοδικά, καθώς και μελέτες, η σπουδαιότερη από τις οποίες έχει τίτλο Church and State in the Byzantine Emprire (1830).

IV

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Έλληνας στρατιωτικός στην Αφρική (1oς αι.). Μαρτύρησε επί Βεσπασιανού (69-79). Η μνήμη του τιμάται στις 18 Ιουνίου.

2. Γεωργός από την Πέργη της Παμφυλίας (1ος αι.). Μαζί με άλλους αγρότες πρωτοστάτησε στην καταστροφή του εκεί ναού της Αρτέμιδος. Για την πράξη του αυτή αποκεφαλίστηκε. Η μνήμη του τιμάται την 1η Αυγούστου.

3. Λ. ο Ανάργυρος (3ος αι.). Μαζί με τους αδερφούς του Κοσμά, Δαμιανό, Άνθιμο και Ευπρέπιο αναφέρονται στα συναξάρια ως «Ανάργυροι οι εξ Αραβίας». Ήταν γιατροί και ασκούσαν το επάγγελμά τους χωρίς αμοιβή, απ’ όπου προήλθε και το παρωνύμιό τους. Μαρτύρησε επί Διοκλητιανού (284-305) με ξίφος. Η μνήμη του τιμάται στις 17 Οκτωβρίου.

4. Μαρτύρησε στη φωτιά μαζί με τους Δεμέτιο, Δομνίνο και Τερέντιο. Η μνήμη του τιμάται στις 16 Οκτωβρίου.

5. Λ. ο «όσιος εν Αχαΐα». Καταγόταν πιθανώς από τη Μονεμβασία. Η μνήμη του τιμάται στις 11 Δεκεμβρίου.

6. Βοσκός, ο οποίος αναφέρεται στα Συναξάρια ως «πέραν της πόλεως». Η μνήμη του τιμάται στις 18 Ιουνίου.

7. Επίσκοπος στη Νεάπολη της Κύπρου (τέλη 6ου αι.). Είναι άγιος της Κυπριακής Εκκλησίας.

8. Λ. Β’. Πατριάρχης Ιεροσολύμων (1170-1220). Διώχτηκε από τους Λατίνους και κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη, απ’ όπου εξορίστηκε από τον Ανδρόνικο Α’ Κομνηνό. Η μνήμη του τιμάται στις 14 Μαρτίου.

9. Λ. ο Αγιορείτης. Μοναχός στη μονή του Διονυσίου του Αγίου Όρους. Η μνήμη του τιμάται στις 18 Ιουνίου.

V

(12ος αι.). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1189-90). Έζησε αρχικά ως μοναχός στη μονή των Αγίων Αποστόλων, στο όρος του Αγίου Αυξεντίου. Ανήλθε στον οικουμενικό θρόνο χάρη στον αυτοκράτορα Ισαάκιο Άγγελο (1185-95), ο οποίος βεβαίωσε τους εκλέκτορες ότι παρουσιάστηκε στον ύπνο του η Θεοτόκος και του παρήγγειλε να εκλεγεί ο Λ. πατριάρχης. Ύστερα από ολιγόμηνη θητεία ο Λ. παύτηκε από τον αυτοκράτορα, ο οποίος προέβαλε και πάλι τη δικαιολογία της εμφάνισης της Θεοτόκου στον ύπνο του και την απαίτησή της να απομακρυνθεί ο Λ. από τον πατριαρχικό θρόνο. Στα γεγονότα αυτά οφείλεται και η προσωνυμία του Λ. (Θεοτοκίτης).